Trends en ontwikkelingen in de koffiebranche
Nederlanders blijken één van de grootste koffiedrinkers ter wereld. De reden waarom wij zoveel koffie drinken is moeilijk te vinden. Het heeft waarschijnlijk te maken met de verkrijgbaarheid van koffie in Nederland. Zo hebben wij goede voorzieningen; gratis koffie op het werk is bijna niet meer weg te denken. Daarnaast is de kwaliteit van onze koffie op het werk de laatste jaren enorm verbeterd.
Het klimaat schijnt ook invloed te hebben op de consumptie van koffie in Nederland. Wij drinken koffie graag om ons op te warmen, dit zie je ook terug in Scandinavische landen, waar de consumptie van koffie ook bovengemiddeld is.
Koffieconsumptie in Nederland
Uit onderzoek van the International Coffee Organisation (ICO) blijkt dat wij Nederlanders gemiddeld 8,4 kg koffie per persoon per jaar drinken. Hiermee staan wij in de top 5 van grootste koffiedrinkers ter wereld. Op plek 1 staat Finland met 12 kg, gevolgd door Noorwegen met 9,9 kg. We kunnen dus wel stellen dat we enorme koffieleuten zijn.
Wereld’s grootste koffiedrinkers in kilo’s per capita per jaar:
| Land | Kilo’s koffie per capita per jaar |
|---|---|
| Finland | 12,0 kg |
| Noorwegen | 9,9 kg |
| Ijsland | 9,0 kg |
| Denemarken | 8,7 kg |
| Nederland | 8,4 kg |
Bron: International Coffee Organisation
De totale koffieconsumptie in Nederland bedraagt ongeveer 18,6 miljard koppen koffie op jaarbasis – het FSIN heeft gerekend met drie koppen koffie per dag. Daarvan wordt 29% buiten de deur genuttigd, waarvan 55% op het werk. Horeca is goed voor een aandeel van 30%. Volgens berekeningen van het FSIN is dit kanaal goed voor ruim 3,5 miljard euro.
Uit het nationaal Koffie- en Theeonderzoek dat is uitgevoerd door Ruigrok Netpanel in opdracht van Koffie & Thee Nederland blijkt wij Nederlanders gemiddeld op een doordeweekse dag 4,2 kopjes koffie drinken. In het weekend is dit 3,9 kopjes per dag. Gemiddeld is dit 4,1 kopjes koffie.
Mannen drinken meer koffie dan vrouwen. Gemiddeld drinken mannen 4,4 kopjes koffie per dag. Vrouwen daarentegen 3,9 kopjes per dag.
Zwarte koffie en cappuccino worden het meest gedronken, zwarte koffie vooral door mannen en cappuccino vooral door vrouwen. Vrouwen hebben meer voorkeur voor koffie met melk (zoals cappuccino, koffie verkeerd en latte macchiato) dan mannen. 45 % van de koffiedrinkers drinkt het liefst zwarte koffie.
Koffie wordt voornamelijk thuis gedronken. Daarnaast drinken Nederlanders vooral koffie op visite, op het werk en in restaurants.
De meeste koffiedrinkers geven de voorkeur aan koffiedrinken uit een filter koffiezetapparaat en een koffiezetapparaat voor filterpads. 32% geeft de voorkeur aan filter koffie. Mannen drinken vaker koffie uit een filter apparaat dan vrouwen (56% vs. 50%). Vrouwen drinken vaker koffie uit een koffiezetapparaat voor cups (31% vs. 25%) en oploskoffie (24% vs. 15%).
De automatisering en technologische ontwikkelingen van koffiemachines
Koffiemachines worden steeds geavanceerder. Door de automatisering en technologische ontwikkelingen worden de apparaten steeds slimmer en beter.
Volautomaten op de kantorenmarkt kunnen tegenwoordig bijna dezelfde kwaliteit behalen als de barista bij jou om de hoek. Het baristavak zal vooral gewaardeerd blijven vanwege de “personal touch” en haar creativiteit. Door de automatisering en technologische ontwikkelingen wordt koffie alsmaar naar een hoger niveau getild zowel thuis, in de horeca als op de werkvloer. Aan de hand van recente voorbeelden laten we zien welke technologische ontwikkelingen er gaande zijn binnen de koffiebranche.
Volautomatische koffiemachines
Een trend is dat er steeds meer volautomatische koffiemachines op de markt komen. Deze zijn geëvolueerd tot volwaardige computers met LCD displays die de mogelijkheid bieden om corporate presentaties te tonen. De koffiemachines hebben de mogelijkheid voor beheer op afstand, automatisch voorraadbeheer en draadloze betaalmogelijkheden. In de toekomst zullen er steeds meer geavanceerde en onbemande volautomaten aanwezig zijn in de coffee corners op de werkvloer.
De volautomatische koffiemachines ontzorgen bedrijven steeds meer. Dit soort machines kunnen automatisch een monteur naar de locatie sturen op het moment dat er een storing in het systeem plaatsvindt en sturen ook preventief monteurs op basis van gebruik. En als de koffie in de machine bijna op is, wordt die automatisch besteld en geleverd op de betreffende bedrijfslocatie.
Jura X8
De Jura X8 is een goed voorbeeld van een volautomatische koffiemachine. Deze koffiemachine is in staat het gehele spectrum van koffiespecialiteiten die met melk en melkschuim worden verfijnd, de volledige waaier van zwarte koffiespecialiteiten en de klassieke grote koffie te bereiden. Met deze machine kun je gemakkelijk 200 kopjes koffie per dag zetten.
Internet of Things (IoT)
Internet of Things, je weet dat het eraan gaat komen. De eerste slimme koffiemachines zijn al op de markt. Dit zal de komende jaren verder gaan toenemen. Deze koffiemachines worden steeds smarter door middel van kunstmatige intelligentie.
De slimme koffiemachine is er een die meer dan alleen maar koffie maakt. De smart koffiemachine is een machine die het gebruiksgemak veel makkelijker maakt. Deze apparaten hebben veel mogelijkheden op het gebied van communicatie met een ander device, neem bijvoorbeeld een smartphone of smartwatch. In de koffiemachine zit een Wi-Fi functie die ervoor zorgt dat hij is verbonden met het internet.
Wakker worden wordt een stuk fijner met de zekerheid dat er beneden in de keuken al een kopje koffie op je te wachten staat. De slimme koffiemachine kan worden ingesteld op een vast tijdstip voor elke dag van de week of worden bediend met de smartphone. Maar als we nog verder gaan kijken naar Internet of Things en koffiemachines. Wat staat ons dan nog te wachten?
Machine learning
John Eichhorn van Eden Springs verwacht zelfs dat koffiemachines in de toekomst voorzien worden van gezichtsherkenning. “Ik verwacht dat koffiemachines in de toekomst je gezicht zullen herkennen en je bij voornaam zullen noemen om je vervolgens een goedemorgen te wensen. Het kan zelfs zover gaan dat de koffiemachine van te voren weet wat voor soort koffie je wilt hebben en alleen nog om bevestiging vraagt of hij de koffie voor je mag klaarmaken.”
Cafe X: Een koffiezaak waar robots je koffie klaarmaken
In San Francisco zijn er al een aantal vestigingen van Cafe X geopend. Dit is een koffiezaak waar je via een app koffie kunt bestellen. Na het plaatsen van een order gaat een stel robotarmen aan de slag om jouw cappuccino of andersoortig koffie te bereiden.
De robot-koffiebar van Cafe X maakt binnen een minuut een kopje kwaliteitskoffie met de nauwkeurigheid van een robot. Ze tellen momenteel drie locaties, waaronder ook een straatversie. Oprichter Henry Hu bemachtigde startkapitaal bij een stichting. Vervolgens haalde Hu nog eens 14 miljoen dollar op. Het maken van Cafe X koffiebar kost zo’n 50.000 dollar.
Dit is een video van de Cafe X robotbar:
Doordat er per robot drie punten zijn waar een klant zijn koffie kan pakken zijn ook de langzame klanten doorgaans geen struikelblok. Zeker niet omdat die hun bestelling digitaal kunnen doorgeven en betalen. Het enige wat je hoeft te doen om je koffie op te pikken is een 4-cijferige pincode invoeren. Ideaal dus voor plekken waar veel mensen tegelijkertijd hun vers gezette koffie willen drinken. De kans dat in Nederland de koffie over een paar jaar uit robothanden komt is in elk geval vrij groot.
Slimme koffiedrone
IBM heeft plannen voor een slimme koffiedrone. Het plan is om met de drone koffie of andere drankjes uit te gaan serveren op de werkvloer. Het apparaat is zelfs in staat om te signaleren of iemand behoefte heeft aan een cafeïneshot. Dit blijkt uit een zestien pagina tellende aanvraag van IBM bij het US Patent Office. Het verzoek komt al van eind december 2015, maar werd in augustus 2018 toegekend.
In de slimme koffiedrone zitten allerlei slimme technologieën verwerkt om de gemoedstoestand van mensen te kunnen lezen. Bijvoorbeeld camera’s en biometrische technologie. Zo zou de drone zelfstandig kunnen beslissen om een dubbele espresso te bezorgen bij iemand die blijkt te knikkenbollen. Degene moet de koffie dan zelf uit de houder halen aan de onderkant de koffiedrone.
IBM is niet het enige bedrijf dat zich begeeft op de markt voor koffiedrones. In Dubai experimenteert koffieketen Costa met de bezorging van warme drankjes per drone. Maar ook in het Amsterdam A-lab bezorgt de Coffeecopter als vliegende serveerster de koffie.
Koffie capsule maker
Tijdens de CES (Consumer Electronic Show) 2019 in Las Vegas werd ‘s werelds eerste knoeivrije capsule maker voor koffie aangekondigd. Met dit koffieapparaat kun je je eigen capsules maken. De huidige koffiecapsules op de markt zijn prijzig, beperkt in keuze en de capsules zijn vaak slecht voor het milieu.
Dit is een video van de koffie capsule maker:
Capsuler heeft hiervoor een apparaat ontwikkeld wat deze problemen moet oplossen. Met Capsuler giet je de koffie bovenin het apparaat, sluit je de deksel en met één simpele beweging wordt de capsule gemaakt. De capsules zijn tevens compatibel met Nespresso apparaten. Daarnaast zijn ze herbruikbaar, waardoor Capsuler bijdraagt aan een circulaire economie.
De Modbar
Wanneer je er naar kijkt, zou je niet zeggen dat het om een koffiemachine gaat. In eerste instantie ga je ervan uit dat het om een bierinstallatie gaat met tappunten. Toch smaakt het naar de beste koffie en geen bier dat er uit de machine komt op het moment dat je er een kopje onder zet. Het is op dit moment één van de meest geavanceerde koffiesystemen ter wereld waarbij de techniek volledig onder de kap plaatsvindt en de gast alleen de chromen taps ziet.
De Modbar is geïntroduceerd door twee Amerikanen. Ze vonden dat de huidige grote barista machines in restaurants en koffiezaken niet aanspraken en vonden dat het tijd werd voor iets nieuws. In Nederland introduceerde koffiebar Deli Roekoekoe als eerste de Modbar. Het is een trend die je steeds meer zal gaan zien in koffiebars en restaurants.
Duurzaamheid
De consument gaat steeds gezonder en bewuster leven. De verkoop van gezonde, authentieke en duurzame producten is aanzienlijk gegroeid. Van bedrijven verwacht de consument ook dat deze duurzaam onderneemt. De laatste jaren is er een flinke toename in producten met een keurmerk. Ook op koffie neemt de certificering toe.
De certificering is niet alleen goed voor de boeren. Het helpt de consument bij het maken van duurzame keuzes. De certificering van koffie geeft de consument de garantie dat de koffiebonen op een eerlijke en duurzame manier zijn geproduceerd. Maar de duurzaamheid trend gaat verder dan alleen een certificering.
In de koffiebranche valt er circulair gezien nog veel winst te behalen. Het komt erop neer dat je in een circulaire economie zoveel mogelijk grondstoffen in de biologische loop wil hebben en houden, en ze in de technische loop eindeloos wil hergebruiken. Verpakkingsmateriaal zit bijvoorbeeld nog in de technische loop en kan worden verbeterd met alternatieven voor het plastic dat wordt gebruikt.
Circulariteit in de koffiebranche
Consumenten willen graag eerlijke producten. Op dit vlak kun je als bedrijf natuurlijk niet achter blijven als het gaat om koffie. Een belangrijk trend op het gebied van koffie is dan ook circulariteit. Ofwel: het vinden van oplossingen voor voedselverspilling en het hergebruiken van materialen. Het streven is om zo min mogelijk waarde van grondstoffen en producten te vernietigen tijdens het gebruik. Het doel is om uiteindelijk zero waste en 100 % duurzaam te ondernemen. Deze trend zal de komende jaren alleen maar groter worden.
Starbucks test beker-recycling in Nederland
In elf vestigingen in Nederland is Starbucks reeds gestart met een nieuw recyclinginitiatief. Klanten kunnen gebruikte papieren bekers inleveren. Ze worden vervolgens verwerkt tot nieuwe papierproducten.
In Britse winkels werd het verzamelproces voor recycling al eerder met succes geïntroduceerd. Het gaat vooralsnog om een test in Amsterdam, Utrecht en Den haag. Volgens Starbucks zijn er al plannen om het initiatief uit te breiden naar meer locaties door het hele land. Starbucks neemt niet alleen bekers in, maar alle gebruikte papieren bekers.
Herbruikbare bekers (take- away bekers)
Starbucks biedt al langer dertig eurocent korting aan klanten die een herbruikbare beker meenemen. Ook worden zulke bekers voor twee euro in de vestigingen verkocht. Niet alleen Starbucks neemt de recycling en het gebruik van herbruikbare bekers serieus. Ook steeds meer barista’s starten dergelijke initiatieven. Bijvoorbeeld de koffiebar Back to Black. ’Een trend is dat steeds meer klanten zelf een beker meenemen. Wij doen mee aan dit initiatief en zien dat het enorm aanslaat. Ik denk dat ongeveer al 30% van onze klanten dit doet’, zegt Sybilla Jimmink, manager van Back to Black.
Composteren of bio-energie ontwikkelen van koffiedik
Koffie kan wat dat betreft niet duurzaam genoeg zijn. Duurzaamheid is meer dan enkel een duurzame koffieboon. In de gehele koffieproductieketen kan duurzaamheid worden doorgevoerd. Niet alleen tijdens het productieproces, maar ook na het produceren en consumeren van koffie kunnen we een bijdrage leveren aan een duurzame wereld. De restanten die overblijven na het koffiezetten, koffiedik, kan een tweede leven krijgen. Het kan op diverse manieren worden ingezet.
Zo verwerkt het bedrijf Coffee Recycling bijvoorbeeld koffiedik tot biobrandstof. Door het om te zetten in eco-koffiebrikketten en bio-pellets zijn flinke besparingen op CO2-uitstoot mogelijk. De eco-koffiebriket is gemaakt van 25 kopjes koffie en bevat ongeveer 20% meer energie dan hout- wat betekent dat het warmer en langer brandt dan hout.
Elke jaar worden duizenden tonnen koffiedik verzameld bij koffiebars, bedrijven en koffiebranderijen. Recycling van koffie helpt de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, leidt afval weg van kostbare stortplaatsen en geeft je kopje koffie een nuttige tweede leven.
Daarnaast kan koffiedik worden gebruikt om te composteren. Partners van Gro-together verzamelen koffiedik. Gro-together gebruikt het koffiedik als meststof voor het kweken van oesterzwammen. De oesterzwammen worden weer gebruikt om producten van te maken.
Peeze ontwikkelt een composteerbare verpakking
Peeze ontwikkelde een innovatieve composteerbare verpakking. De composteerbare verpakking en is een primeur in de verpakkingswereld en een unicum in de koffiewereld. Veel van de dagelijkse verpakkingen die gebruikt worden, komen terecht bij het restafval en worden vervolgens verbrand. Dit is niet bepaald milieuvriendelijk. De nieuwe verpakking van Peeze is zo ontwikkeld dat deze composteerbaar is en dus na gebruik bij het gft-afval kan. Door de zak te composteren worden alle grondstoffen aan de natuur teruggegeven. De impact op het milieu is hierdoor vele malen kleiner en daarom past de verpakking in het gedachtengoed van de circulaire economie.
Starbucks mikt op groene winkels
In 2025 wil Starbucks wereldwijd tienduizend duurzame vestigingen hebben. Ze willen met het openen van duurzamere winkels een nieuwe standaard zetten voor ‘groene retail’. Het beheer en de bouw van nieuwe en te renoveren panden moet duurzaam zijn. Daarbij nodigt Starbucks andere retailers uit om mee te doen aan dit initiatief. In 2019 beginnen ze met het ontwikkelen van een programma om alle winkels te testen aan de hand van nieuw opgestelde criteria.
De groene Starbucks-winkels worden voorzien van zon- en windenergie. De materialen worden allemaal aangeleverd uit duurzame bronnen. En door nieuwe technologieën toe te passen moet het energieverbruik met een kwart naar beneden gaan en het waterverbruik met dertig procent. Ook wil de keten meer hergebruiken en overgebleven voedsel aan lokale voedselbanken doneren.
Energiezuinige koffiesystemen
Door nieuwe technologische ontwikkelen is het terugdringen van het energieverbruik van koffiemachines eenvoudiger geworden. Door intelligente systemen en sensoren wordt het energieverbruik tot een minimum beperkt. Zo vindt er bijvoorbeeld innovatie plaats op de manier waarop het water wordt verwarmd. Dit gebeurt steeds vaker via inductie.
John Eichhorn van Eden Springs zegt: “Koffiemachines werken tegenwoordig met energielabels net als andere huishoudelijke apparaten. Daarnaast werken apparaten steeds meer met LED-verlichting. Apparaten kunnen ook in een spaarstand. De stroomkosten van koffiemachines zit hem voornamelijk in de boiler. Gelukkig kan de boiler in een standby-stand. Zodra je op een knop drukt, schiet de koffiemachine uit zijn standby-stand.”
Tegenwoordig worden koffiemachines zo ontwikkeld, geproduceerd en vermarkt dat ze hun economische waarde zoveel mogelijk behouden. Het verduurzamen van koffiemachines is een actueel vraagstuk. Daarom werken steeds meer koffiemachine-fabrikanten toe naar demontabele koffiemachines. Zodat het in de toekomst mogelijk is om de onderdelen onafhankelijk van elkaar te vervangen of te recyclen.
Koffiebereiding trends
Steeds meer mensen stappen af van het gebruik van koffie-pads. Hiervoor in de plaats zie je dat mensen aan het experimenteren slaan. Door bijvoorbeeld hun eigen koffie te branden. Naast dat het mensen een uniek en authentiek gevoel geeft. Is zelf gebrande koffie ook extra lekker en vers.
‘De thuismarkt heeft de afgelopen jaren een slag gemaakt. De Nederlander is aan het veranderen. Mensen hebben nu meer focus op dat koffie ergens naar moet smaken. Ze hebben goede apparatuur op het keukenblad staan, waardoor men betere koffie kan maken,’ zegt Bart Vrij van Aroma Club.
Uit cijfers van het nationaal onderzoeksbureau IRI blijkt dat de koffieverkopen van koffie-pads en gemalen koffie in de afgelopen 4 jaar percentueel is gedaald en de verkoop van cups en koffiebonen percentueel stijgt.
Supermarkten vergroten koffie-assortiment
Naast zelf gebrande koffie zien we dat mensen thuis meer aan het experimenteren zijn, dat zie je aan de koffiesoorten die in de supermarkt verkrijgbaar zijn. ‘Binnen de koffiemarkt is er duidelijk sprake van upgrading’, zegt IRI-onderzoeker Sjanny van Beekveld. De grotere vraag naar unieke smaken of specialere koffie kan een reden zijn voor de grote groei in aantal verschillende items in het supermarktschap. ‘Waar in 2014 nog gemiddeld 212 items in het koffieschap lagen, zijn dit er inmiddels 258. Een stijging van 21 procent.’Mensen hebben behoefte aan andere smaken en willen iets unieks hebben. Je kunt het zo gek niet bedenken, maar tegenwoordig zijn er zelfs koffiemachines op de markt waarmee je je eigen selfie op de schuimlaag van een kopje koffie kunt bedrukken.
Personaliseer je koffie met Latte art uit de printer
Ripples is een machine dat een combinatie is van 3D-technologie en een inkjetprinter. In plaats van inkt wordt koffie-extract gebruikt. De print op het schuim kan zelf bepaald worden. Je kunt kiezen uit een selfie, een zelf gekozen foto of bijvoorbeeld een bedrijfslogo.
Dit is een video van de “Latte Art” printer:
De Ripple Maker is ruim twee jaar geleden geïntroduceerd in Amerika en later in Azië. In 2018 is de latte-art printer op de Horecava voor Europa en de Nederlandse markt geïntroduceerd door Smit & Dorlas. De machine is uitgerust met Wi-Fi. Ondernemers kunnen met de machine eenvoudig foto’s, logo’s en wat dan ook versturen naar de machine. De Ripple Maker is vrij kostbaar. Het prijskaartje wat eraan hangt bedraagt €20.000 en werkt met een jaarabonnement van €1200. ‘Daarvoor krijg je de software, alle ondersteuning en maandelijks geüpdatete content’, aldus de co-founder. ‘Dat zijn duizenden boodschappen, tekeningen, symbolen en dergelijke. Ontworpen door ons designteam.’
Uit bovenstaande voorbeelden is op te merken dat koffie een razend populair drankje is. Op elke straathoek vind je een koffiebar en de ene barista maakt nog wildere koffiebereidingen dan de andere. Ook thuis wordt er volop geëxperimenteerd. Hieronder lees je alles over de belangrijkste koffiebereidingstrends.
Cold brew
Cold brew is een methode waarbij gemalen koffiebonen tot 24 uur doordrenkt worden met koud water of water op kamertemperatuur. Het zorgt voor een grotere oxidatie. Er ontstaat een zoete smaak die veel minder zuur en bitter is dan de normale ijskoffie. IJskoffie is warm gezet en dan afgekoeld. Cold brew is nooit warm geweest en wordt dus koud gebrouwen.
Nitro koffie
Nitro koffie is een koude koffie waaraan stikstof is toegevoegd. Door de romige schuimlaag, lijkt deze koffie opvallend veel op een Guinness biertje. Deze koffie komt rechtstreeks uit de tap. De smaak van nitro koffie is zacht bitter, met lichtzoete chocolade/ karamel tinten. Het is dus een perfect drankje voor in de zomer.
Mocktails en cocktails
Je ziet het steeds vaker een mocktail (alcoholvrij) of cocktail (alcoholisch) bereid met hoge kwaliteit koffie. Het kan worden gecombineerd met verschillende ingrediënten. Denk bijvoorbeeld aan de populaire koffie cocktails: café mojito of espresso martini.
Filter koffie (Slow coffee)
Slow coffee, oftewel filter koffie is terug van weggeweest. Waar espresso zorgt voor krachtige en rijke smaken, komen bij langzame zetmethodes de nuances en zachtheid van koffie juist tot hun recht. Bij koffies waarvan de zetmethodes meer tijd kosten en daarom de naam slow coffee verdienen, krijgt bijvoorbeeld de Single Origin koffie de kans om al zijn interessante smaken af te geven. Bij slow coffee draait het om de unieke en genuanceerde smaak van een koffie en de beleving van het drinken ervan.
Koffie met plantaardige melk
Er is steeds meer vraag naar koffie met plantaardige melk erin. Naast soja- en amandelmelk gebruiken we steeds meer andere soorten melk, zoals macadamia-, kokosnoot-, haver- en cashewmelk. De alternatieven voor melk zijn de laatste jaren erg populair geworden bij koffiedrinkers. Dit wordt aangedreven door de gezondheidszorgen die sommige mensen hebben bij koeienmelk. Alhoewel melk een hoop calcium bevat, is het ook rijk aan vet en cholesterol. Mensen zijn steeds bewuster bezig met wat ze eten en drinken.
